تاریخچه بورس در زیر ذرهبین
واژه بورس برگرفته از نام فردی به نام واندر بورس است که اولین معاملات سنتی بازرگانان و کسبه، در مقابل منزل او واقع در میدان تربورس شهر بوروژ انجام شد. واندر بورس از اشخاص ثروتمند و پرنفوذ بلژیکی بود. به تدریج همه اماکنی که افراد برای خرید و فروش کالاهای خود در آن دور هم جمع میشدند و همچنین مراکزی که با هدف تسهیل ارتباط میان سرمایهگذاران و سرمایهپذیران تاسیس شد بورس نام گرفتند. امروزه بازار بورس به بازاری گفته میشود که در آن داراییهای مختلف تحت نظارت سازمانهای ذیصلاح و بر اساس قوانینی مشخص معامله میشوند. در این مطلب از آرون گروپس زوایای مختلف تاریخچه بورس را به صورت دقیق مورد بررسی قرار میدهیم.
نگاهی به تاریخچه بورس در دنیا
همانطور که در بخش قبل ذکر شد، در گذشته کسبه، تجار و صرافان بلژیکی در شهر بوروژ واقع در شمال غربی این کشور، در مقابل منزل بزرگزادهای به نام «واندِر بورس» گرد هم آمده و به خرید و فروش و حراج کالاهای خود میپرداختند.
امروزه بورس عبارت است از بازارهایی مسقف و مدرن که فلسفه شکلگیری آن در جهان، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکتها و پروژههای آنها در قالب بازاری شفاف، منسجم و قانونمند است. اما مبنای تشکیل این بازارها چیست؟ بررسی تاریخچه بورس ما را به پاسخ این پرسش میرساند.

مبنای تشکیل بازار سرمایه
به طور کلی مبنای تشکیل این بازارها از همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی در بین شرکا نشات میگیرد. پدیدهای مانند بورس با استفاده از تجمیع سرمایههایی که جزئی و پراکنده هستند، امکان ایجاد بستری برای سرمایهگذاریهای کلان را فراهم میکند. با همین روند تاثیرات مثبت فراوان متعددی بر رونق اقتصادی جامعه، پیشرفت صنایع و آبادانی کشورها گذاشته میشود و در عین حال هم منافع قابل توجهی در اختیار سرمایهگذاران قرار داده میشود.
تولد روشهای تحلیلی
در تاریخچه بورس نوبت به تولد روشهای تحلیلی میرسد. بعد از راهاندازی اولیه بازار بورس، روشهای تحلیل این بازار به تدریج شکل گرفتند که از مهمترین آنها میتوانیم به تحلیل تکنیکال اشاره کنیم. با نگاهی به این تاریخچه پیدایش به این نتیجه میرسیم که قدمت این روش تحلیلی در حالت ابتدایی آن به اواخر قرن هفدهم میلادی در کشور هلند و ابتدای قرن 18 میلادی در کشور ژاپن برمیگردد.
نخستین مرکز سازمانیافته بورس اوراق بهادار دنیا چه زمانی شکل گرفت
در بررسی تاریخچه بورس به تاسیس نخستین مرکز سازمانیافته بورس اوراق بهادار دنیا میرسیم. نخستین بورس اوراق بهادار جهان در ابتدای قرن 17 میلادی در شهر آمستردام کشور هلند تشکیل شد. از آن سو کمپانی هند شرقی هم اولین شرکتی بود که سهام خود را در بورس آمستردام عرضه میکرد. در حال حاظر بازار بورس نیویورک به لحاظ میزان معاملات و ارزش بازار سرمایه، بزرگترین بازار بورس در جهان است. با شروع فعالیت بورسهای بزرگ جهان، بهتدریج سایر کشورها نیز دارای بورس شدند. تا آنجا که امروز کمتر کشوری را میتوان یافت که بازاری تحت عنوان بورس نداشته باشد.
تاریخچه بورس در شهر لندن قرن هجدهم
فعالیتهای مرتبط با بورس در شهر لندن از اوایل قرن هجدهم میلادی و در قهوهخانهها شروع شد. این فعالیتها در سال ۱۷۷۳ میلادی و با خرید ساختمان مستقل توسط معاملهگران وارد فصل جدیدی شد. در نهایت، در سوم مارس سال ۱۸۰۱ میلادی، بورس لندن فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
تنظیم اساسنامه شروع به کار بورس نیویورک در خیابان وال استریت
بورس نیویورک به عنوان بزرگترین بورس جهان، فعالیت خود را در ۱۷ می ۱۷۹۲ آغاز کرد. ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان وال استریت نیویورک و زیر درخت نارون بزرگی دورهم جمع شدند و توافقنامهای را امضا کردند. آنها در هشت مارس ۱۸۱۷ با تنظیم اساسنامهای شروع به کار بورس نیویورک را رسمیت بخشیدند.
تاریخچه بورس در قاره اروپا
یورونکست یا بورس اوراق بهادار اروپا، دارای یک دفتر ثبت شده در آمستردام و دفتر مرکزی ثبت شده در پاریس است که در سپتامبر سال ۲۰۰۰ میلادی با هدف استفاده هماهنگ از بازارهای مالی اتحادیه اروپا و کنترل بورسهای بزرگی چون لندن، پاریس، بروکسل، دوبلین و همچنین اسلو تأسیس شد. یورونکست با در اختیار داشتن ۱۵۰۰ شرکت و ارزش سهام ۴ تریلیون یورو تا پایان ژانویه ۲۰۱۹ بزرگترین شرکت بورس در قاره اروپا بوده است.

بزرگترین بورسهای جهان چگونه ایجاد شدند
بورس نیویورک که با نماد NYSE نشان داده می شود، در خیابان وال استریت نیویورک واقع شدهاست. این سازمان در سال ۱۸۱۷ تأسیس شد اما تا سال ۱۹۶۳ تحت عنوان New York Stock Exchange فعالیت میکرد. بورس نیویورک برای دستیابی به جایگاه فعلی خود، مسیری پرفراز و نشیب را طی کردهاست. پس از جنگ جهانی اول، NYSE از بورس لندن پیشی گرفت و دیگر هرگز این جایگاه را به آن پس نداد.
بورس نیویورک از اواخر جنگ جهانی اول تا به امروز در این جایگاه قرار دارد. در ماه مارس سال ۲۰۱۸ سرمایه در گردش بورس نیویورک ۲۳.۱۲ تریلیون دلار بوده است که با این روند میتوان گفت که در حدود ٪۴۰ از ارزش کل بازارهای سهام دنیا را در اختیار خود دارد. نام بیش از ۲۴۰۰ کمپانی در بازار بورس نیویورک لیست شده است که در زمینههای مختلفی از جمله مالی، انرژی، بهداشتی و کالاهای مصرفی فعالیت میکنند. شاخص داو جونز (Dow Jones) پرکاربردترین شاخص در بورس نیویورک است.
تاریخچه بورس نزدک؛ دومین بازار بزرگ بورس بینالمللی
بورس نزدک یا NASDAQ در شهر نیویورک و در میدان Times واقع شدهاست. NASDAQ مخفف عبارت National Association of Securities Dealers Automated Quotations است که توسط گروهی از کارگزاران محلی در سال ۱۹۷۱ تاسیس شد. یک مورد جالب در مورد بورس نزدک این است که معاملات در آن همیشه توسط سیستمهای مبتنی بر کامپیوتر و تلفن انجام شدهاست و این موضوع بورس نزدک را به اولین بازار بورس الکترونیکی در دنیا تبدیل کردهاست.
ارزش بازار بورس NASDAQ در مارس سال ۲۰۱۸ به ۱۰.۹۳ تریلیون دلار رسید. این بازار در رتبه دوم لیست بزرگترین بازارهای بورس جهان قرار دارد. بیشتر شرکتهای فناوری اطلاعات مانند اپل، مایکروسافت، فیسبوک و تسلا در این بازار مالی قرار دارند. شاخص 100 NASDAQ هم به منظور اندازهگیری عملکرد بازار بورس نزدک مورد استفاده قرار میگیرد.
بورس توکیو را بهتر بشناسید
در بررسی تاریخچه بورس نمیتوان از بورس توکیو و روند پر فراز و نشیب شکلگیری آن در جنگ جهانی دوم گذشت. جایگاه سوم در لیست بزرگترین بازارهای بورس دنیا متعلق به Tokyo Stock Exchange است. این بازار که با نماد TSE نیز شناخته میشود، در سال ۱۸۷۸ تاسیس شد و بزرگترین بازار بورس در کشور ژاپن است. در دوران جنگ جهانی دوم، مشارکت ژاپن در جنگ منجر به بروز مشکلاتی در بازار بورس توکیو و تعطیلی این بازار در فاصله زمانی آگوست ۱۹۴۵ تا آپریل ۱۹۴۹ شد.
در سال ۱۹۴۹ میلادی این بازار به نام مالک آن یعنی شرکت Japan Exchange Group تغییر نام داد. امروزه بیش از ۳۵۷۵ شرکت در بورس توکیو فعالیت میکنند و سرمایه TSE بالغ بر ۶.۲۲ تریلیون دلار برآورد شده است. شاخص اصلی بورس توکیو NIKKEI 225 نام دارد که شامل فهرستی از برترین شرکتهای ژاپنی مانند هوندا، تویوتا و همچنین سونی است.

تاریخچه بورس شانگهای؛ یکی از سه بورس مستقل در چین
بورس شانگهای یکی از سه بورس مستقل در کشور چین است. Shanghai Stock Exchange که به آن SSE هم گفته میشود، در کنار بورسهایی مانند Shenzhen و Hong Kong در جمهوری خلق چین فعالیت میکند. باوجود اینکه بورس شانگهای تنها در سال ۱۹۹۰ تأسیس شدهاست، در جایگاه چهارم بزرگترین بازارهای بورس دنیا قرار دارد. بازار بورس چین در سال ۱۸۶۶ تأسیس گردید اما در سال ۱۹۴۹ به دلیل انقلاب چین، تعطیل شد. در مارس سال ۲۰۱۸ سرمایه بازار بورس شانگهای ۵.۰۱ تریلیون دلار بودهاست.
در لیست شرکتهای بورس شانگهای، دو نوع لیست A و B وجود دارد که در لیست A سهام به یوان و در لیست B سهام به دلار امریکا معامله میشود. سهام لیست A تنها با سرمایهگذاری داخلی قابل خرید و فروش میباشد ولی سهام شرکتهای موجود در لیست B را افراد و سرمایهگذاران خارجی نیز میتوانند خرید و فروش کنند. شاخص اصلی برای اندازهگیری در بورس شانگهای SSE Composite است. این شاخص شامل بزرگترین شرکتهای بورس شانگهای مانند PetroChina, Industrial and Commercial Bank of China و Agricultural Bank of China است.
تاریخچه بورس هنگ کنگ
بازار بورس هنگ کنگ یا (Hong Kong Stock Exchange (SEHK در سال ۱۸۹۱ میلادی توسط انجمن کارگزاران هنگ کنگ تاسیس شد و در سال ۱۹۱۴ به بورس هنگ کنگ تغییر نام داد. SEHK یکی از سه بازار بورس مستقل در چین است که ساختمان آن در سال ۲۰۱۷ به دلیل انتقال تمام معاملات به معاملات الکترونیکی تعطیل شد.
آمارهای اقتصادی نشان میدهند که بازار بورس منطقه ویژه اداری هنگ کنگ سومین بازار بزرگ بورس در آسیا می باشد و در جایگاه پنجم بزرگترین بازاهای بورس دنیا قرار گرفته است. ارزش این بازار ۴.۴۶ تریلیون دلار در مارچ ۲۰۱۸ برآورد شده است و معاملات در آن به صورت دلار هنگ کنگ انجام میشود. ۱۹۵۵ شرکت در این بازار فعال هستند که ۲۰ تا از این شرکتها مانند هلدینگ HSBD،AIA و هلدینگ Tencent بیشترین سهم را در کل معاملات دارند.
تاریخچه بورس لندن یا London Stock Exchange
London Stock Exchange یا همان LSE در سال ۱۸۰۱ تاسیس شد اما ریشه آن به سال ۱۶۹۸ باز میگردد، یعنی جایی که اولین خرید و فروش سهام کاغذی در دنیا صورت گرفت. از این لحاظ میتوان گفت که بورس لندن قدیمیترین بورس دنیا است. در واقع بورس لندن تا پیش از پایان جنگ جهانی اول بزرگترین بازار بورس دنیا بود ولی پس از آن NYSE جای آن را گرفت و حالا در جایگاه ششم بزرگترین بازارهای بورس دنیا قرار گرفته است. با این وجود، LSE همچنان بزرگترین بازار بورس اروپا است.
سهام بیش از ۳۰۰۰ شرکت از ۷۰ کشور دنیا در این بازار بورس معامله میشوند. در سال ۲۰۰۷ میلادی بورس لندن و بورس ایتالیا به نام Borsa Italiana با یکدیگر ادغام شدند. ارزش بازار بورس لندن ۴.۳۸ تریلیون دلار است و مهمترین شاخص آن نیز «FTSE 100» میباشد. در این شاخص، ۱۰۰ شرکت برتر بورس لندن مانند Barclays, BP و GlaxoSmithKline لیست شدهاند. همچنین، شاخص دیگری به نام «FTSE 250» معیاری برای محاسبات بورس لندن به شمار میآید.

تاریخچه انواع بازار بورس
در گذشته خریداران و فروشندگان در مکانهایی فیزیکی به منظور داد و ستد کالا دور هم جمع میشدند. عدم وجود نهادهای نظارتی، نوسانات کاذب قیمتها، نبود تضامین لازم برای طرفین معامله، عدم شفافیت فرایند کشف قیمت و بسیاری دیگر از نارساییهای موجود در بازارهایی با قالب سنتی، منجر به تشکیل و راهاندازی بورس کالا شد. بورس کالا در حقیقت، بازار سازمان یافتهای از محصولات خام و فراوری نشده مانند برنج، گندم و فلزات و است که بعد از ارائه فروشندگان، توسط کارشناسان بررسی و قیمتگذاری شده و سپس به خریداران عرضه میشود.
تاریخچه بورس اوراق بهادار
با توجه به توسعه معاملات و فعالیتهای اقتصادی در بازارهای مالی، بازرگانان با هدف پیشگیری از ریسک یا کاهش ضرر و زیان احتمالی ناشی از انجام فعالیتهای اقتصادی بزرگ، تصمیم به شراکت با سایر تجار گرفتند. این امر زمینهساز تولد شرکتهای سهامی عام شد. از جمله راههای تأمین مالی شرکتها و نهادهای دولتی و خصوصی، فروش سهام، انتشار اوراق و یا استفاده از ابزارهای مشتقه است.
بورس ارز
در بررسی تاریخچه بورس نوبت به فارکس میرسد. در بازار فارکس تریدینگ محدود به ارز نشده و طلا و نفت نیز در آن معامله میشوند. بورس ارز به لحاظ گردش مالی بزرگترین بورس جهان بوده و حجم سرمایه بسیار زیادی در آن جابجا میشود. در این بازار، هر ارز نسبت به ارزهای دیگر ارزشگذاری شده و در حقیقت، تفاوت ارزش ارزها نسبت به یکدیگر، منجر به پویایی بورس ارز میشود.
سرمایهگذاران با ورود خود به بورس ارز، هم در زمان صعود قیمت ارزها و هم در زمان نزول آن میتوانند سود ببرند. لازم به ذکر میباشد که با خرید و فروش در بازار ارز، سرمایهگذاران مالک ارزهای مربوطه نیست و تنها نوسان قیمت ارزها است که منتهی به سود و یا زیان در سرمایه آنها میشود.
بورس انرژی
از دیگر انواع بورس در جهان میتوانیم به بورس انرژی اشاره کنیم. در این بازار حاملهای انرژی (شامل برق، نفت و مشتقات آن، گاز، ذغال سنگ و دیگر حاملهای انرژی) و یا اوراق بهادار مبتنی بر این حاملها معامله میشوند. بازار بورس انرژی با هدف ایجاد بازاری با رقابت بالا به منظور از بین بردن انحصار حاملهای انرژی و کشف عادلانه قیمت این حاملها ایجاد شده است. خوب است بدانید که بورس انرژی متشکل از دو بازار فیزیکی و بازار مشتقه میباشد. در بازار فیزیکی خود حاملهای انرژی و در بازار مشتقه هم اوراق مبتنی بر این حاملها معامله میشوند.

اولین شرکت سهامی جهان در کجا و چگونه شکل گرفت؟
در بررسی تاریخچه بورس به تاسیس اولین شرکت سهامی جهان میرسیم. میتوان گفت نخستین شرکت سهامی ماسکوی نام داشت که در سال 1553 میلادی با مشارکت عدهای از تجار در کشور روسیه ایجاد شد. با گذشت زمان و گسترش مبادلات تجاری در جهان، نیاز به جذب سرمایههای بیشتر و شرکای جدیدتر احساس شد. به منظور یافتن شرکای جدید هم نیاز به مراکزی احساس میشد تا در واقع نوعی ارتباطی بین دارندگان و متقاضیان پول برقرار شود.
بر همین اساس مراکزی ایجاد شدند که در آنجا شرکتها می توانستند سهام خود را به افرادی که علاقهمند به سرمایه گذاری بودند بفروشند و با ادامه این روند شرکای جدیدتر و بیشتری را برای خود پیدا کنند، که این مراکز به مرور به بورس معروف شدند.
سقوطهای تاریخی بازار بورس
در این قسمت به بررسی تاریخچه دورههای مختلف سقوط در بازار بورس میپردازیم. سقوط بازار سهام به معنای افت شدید سهامهای ارائه شده در این بازار است. یکی از دلایل وقوع چنین رخدادی، ترس، وحشت و بیاعتمادی عمومی نسبت به سرمایهگذاری است. در تاریخچه بازار بورس سقوطهای مختلفی را شاهد هستیم که به از دست دادن ملیاردها دلار و نابودی ثروت در ابعادی گسترده ختم شده است.
سقوط بازار سهام در سال 1929 میلادی
یکی از مشهورترین نمونههای سقوط بورس، اکتبر سال 1929 است. در تاریخ 24 اکتبر سال 1929 که به پنجشنبه سیاه نیز شهرت پیدا کرده است، میانگین صنعتی داوجونز بیش از 50 درصد از ارزش خود را از دست داد. این موضوع خود تبدیل به جرقهای برای شروع یک رکود بزرگ شد.
دوشنبه سیاه بازار بورس هنگ کنگ در سال 1987
سقوط بازار بورس در دوشنبه سیاه بازار بورس هنگ کنگ در 19 اکتبر سال 1987 به سرعت در سرتاسر جهان گسترش پیدا کرد. تا پایان اکتبر، بازارهای سهام در هنگ کنگ 45.5 درصد، استرالیا 41.8 درصد، اسپانیا 31، بریتانیا 26.4 درصد، ایالات متحده 22.68 درصد و کانادا 22.5 درصد کاهش پیدا کردند. دوشنبه سیاه به تنهایی بزرگترین کاهش درصد یک روزه در تاریخ بازار سهام لقب گرفت.
این رویداد سؤالاتی را در مورد بسیاری از مفاهیم مهم اقتصاد مدرن مانند نظریه رفتار عقلانی انسان، نظریه تعادل بازار و فرضیه بازار کارآمد مطرح کرد. برای مدتی پس از سقوط، معاملات در بورس های اوراق بهادار در سراسر جهان متوقف شد، زیرا رایانههای بورس به دلیل حجم عظیمی از معاملات در یک زمان واحد، عملکرد خوبی نداشتند. این توقف معاملات به سیستم فدرال رزرو و بانکهای مرکزی سایر کشورها اجازه داد تا اقداماتی را به منظور کنترل هر چه بیشتر گسترش بحران مالی در سراسر جهان انجام دهند. در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار چندین سیاست کنترلی جدید را در بازار سهام در تلاش برای جلوگیری از وقوع مجدد رویدادهای دوشنبه سیاه معرفی کرد.

رکود بزرگ بازار سرمایه طی سالهای 2007 تا 2009
در بررسی تاریخچه بورس یک دوره مهم به چشم میخورد و آن هم رکود سالهای 2007 تا 2009 است. رکود بزرگ بازار سرمایه طی این سالها باعث شد تا بازارهای مالی یکی از شدیدترین کاهشها را در دهههای اخیر تجربه کنند. رکودی که ابعادی فراتر از بازار سهام نیز داشت.
بازار مسکن، بازار وام و حتی تجارت جهانی افت غیرقابل تصوری را تجربه کردند. این امر باعث شد که تمامی بانکها و مؤسسات مالی بزرگ در بسیاری از موارد به طور کامل شکست بخورند. به همین منظور در این دوران به دفعات شاهد مداخلات دولت برای انجام اصلاحات در این دوره بودیم. از اکتبر 2007 تا مارس 2009، شاخص S&P 500 بیش از 57 درصد سقوط کرد و تا آوریل 2013 به سطح سال 2007 خود بازنگشت.
ظهور مفهومی به نام کلیدهای بازار بورس در سال 2012
اگر نگاهی به تاریخچه بازار بورس داشته باشید متوجه یک نقطه عطف مهم در طی این سالها میشوید و آن هم ظهور مفهومی تحت عنوان کلیدهای مدار بورس در سال 2012 است. سیاستگذاران اقتصادی کشور آمریکا در این سال ابزاری به نام قطعکننده مدار تک سهام ایجاد کردند.
اما این ساز و کار چگونه عمل میکند؟ برای نمونه اگر یک شاخص در یک بازه زمانی مشخص و به مقدار معینی کاهش پیدا کند، کلید مدار به طور خودکار معاملات را متوقف میکند. این سیستم در واقع به گونهای طراحی شده است که میتواند احتمال سقوط بازار سهام را به طور قابل توجهی کاهش دهد. برای مثال بورس کالای شیکاگو و سازمان تنظیم مقررات صندوق سرمایهگذاری کشور کانادا از این کلیدها استفاده میکنند.
چشمانداز بازار بورس چگونه است
بعد از اینکه به شناخت کافی از تاریخچه بازار بورس دست پیدا کردید حال میتوانیم به بررسی تحلیلهای کارشناسان در رابطه با آینده این بازار بزرگ بپردازیم. بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که بورس میتواند تا سالهای طولانی به عنوان نیروی محرکه اقتصاد جهانی عمل کند. در ضمن در آیندهای نه چندان دور به احتمال فراوان شاهد ادغام بازارهای سهام خواهیم بود. خوب است بدانید که حتی بعضی از سیاستمداران و اقتصاددانان در غرب پیشنهاد تاسیس یک بازار سهام جهانی واحد را میدهند.
بازار بورس؛ از شریانهای حیاتی اقتصاد کشورها
چرا باید با تاریخچه بورس آشنا شویم؟ ایجاد منبع سرمایه برای کسبوکار، امکان سرمایهگذاری خارجی و ایجاد منبع برای بودجه دولت، از خصوصیات بازار بورس هستند که به رشد اقتصاد کشورها کمک کرده و تأثیر مثبتی در اقتصاد دنیا میگذارد. درمجموع میتوان گفت که بازارهای مالی در سراسر جهان با جمعآوری پساندازهای کوچک و بزرگ و هدایت آنها بهسوی بخشهای مولد اقتصادی میتوانند نقش بسزایی در پیشرفت اقتصادی کشورها داشته باشند. کشورهایی که در بورس موفقیت و تکامل بیشتری دارند در رشد اقتصادی نیز پیشرفت قابل توجهی خواهند داشت.
آرون گروپس یک بروکر فارکس بینالمللی است که دارای سالها تجربه موفق در بازارهای مالی میباشد. یکی از دغدغههای اصلی بروکر آرون گروپس، توسعه خدمات و آفرهای جدید و همچنین ارائه جدیدترین تکنولوژیها با هدف رفاه بیشتر مشتریان خود می باشد. از ویژگیهای ابزارهای معاملاتی آرون گروپس میتوانیم به تقویم معاملاتی، وبلاگهای خبری و اطلاعاتی، ابزارهای محاسباتی مانند فیبوناچی و مارجین، خدمات پشتیبانی تخصصی و همچنین ابزارهای تحلیل جامع اشاره کنیم.
ارسال پاسخ
مشاهده دیدگاه ها