پیش‌بینی اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲

پیش‌بینی اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲

برای پیش‌بینی کردن اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲، قصد داریم گام به گام به پیش رفته و در هر بخش، یک شاخص را معرفی کرده و به ابعاد تحلیلی و پیش بینی آن برای سال جدید خورشیدی بپردازیم.‌

یک) تولید ناخالص داخلی ملی

تولید ناخالص داخلی ملی یا GDP که به معنای ارزش دلاری تمامی تولیدات کالاها و خدمات در کشور است، یکی از شاخص‌های اصلی اقتصادی برای هر کشوری در جهان است.

• برای سال ۱۴۰۲، با توجه به پیش‌بینی کاهش رشد اقتصادی در سطح جهانی و افزایش قیمت دلار، پیش‌بینی می‌شود که تولید ناخالص داخلی ملی ایران در حدود ۲۰۰ میلیارد دلار باشد.
• یکی از دلایل اصلی آب رفتن تولید ناخالص داخلی ملی در ایران، کاهش ارزش ریال و یا افزایش قیمت دلار است که حتی رشد این شاخص را خنثی کرده است و منجر شده است تا تولید ناخالص داخلی ملی در ایران بر روی عدد ۲۰۰ میلیارد دلار در سال باقی بماند.

دو)  رشد اقتصادی

رشد اقتصادی یا economic growth، به معنای رشد و افزایش سطح تولیدات کالاها و خدمات در کشور برای یک بازه زمانی معین مانند یکسال است.

• با توجه به وجود خشکسالی در کشور و افزایش هزینه‌های تولید، رشد قابل توجهی برای بخش کشاورزی در سال ۱۴۰۲ پیش‌بینی نمی‌شود.
• از طرفی به دلیل وجود بحران‌های آب، برق و گاز که منجر به کاهش تولیدات صنعتی در کشور می‌شود، برای بخش صنعتی هم رشد قابل توجهی پیش‌بینی نمی‌شود، به خصوص که با افزایش قیمت دلار، قیمت مواد اولیه و هزینه‌های تولید هم به شدت افزایش پیدا خواهد کرد.
• و اما در ارتباط با بخش خدمات، پیش‌بینی می‌شود با توجه به افزایش روند مهاجرت و گردشگری در داخل کشور در کنار خارج شدن از رکود نسبی در این‌ حوزه، شاهد رشد اقتصادی و افزایش خدمات در کشور باشیم.

به طور کلی و با بررسی این ۳ بخش اصلی در اقتصاد ایران برای سال ۱۴۰۲، رشد اقتصادی برای سال ۱۴۰۲ بسیار کم و در حول و حوش ۱٪ پیش‌بینی می‌شود.

سه)  نرخ تورم

نرخ تورم‌ یا Inflation Rate، یکی از شاخص های داغ در اقتصاد ایران است که در طی چند سال گذشته از یک چالش جدی و ریسک به یک بحران تبدیل شده است.‌

• با توجه به وجود نقدینگی گسترده در کشور در کنار پیش‌بینی وجود کسری بودجه بالای ۴۰٪ برای سال آینده، پیش‌بینی می‌شود نرخ تورم در ایران برای سال ۱۴۰۲ بین ۴۰٪ تا ۵۰٪ باشد.
• البته برای مواد غذایی، نرخ تورم بالاتری قابل پیش‌بینی است، که می‌تواند بین ۵۰٪ تا بالای ۷۰٪ برای بعضی از مواد غذایی پر مصرف در کشور باشد.

تورم‌های ۳ رقمی برای سال ۱۴۰۲ با توجه به اینکه با افزایش قیمت‌ها، سطح تقاضای کل در اقتصاد کاهش خواهد یافت و از طرفی حمایت‌های دولتی هم برای عرضه کالاهای مهم در کشور وجود دارد، پیش‌بینی نمی‌شود.

چهار)  نرخ بیکاری

نرخ بیکاری یا Unemployment Rate، به معنای تعداد افراد بیکار از جمعیت فعال در کشور است که در بین سنین ۱۵ تا ۶۵ سال قرار دارند، بنابراین توجه شود که منظور جمعیت تمام کشور نیست.

• قطعا شاهد کاهش نرخ بیکاری در کشور برای سال ۱۴۰۲ نخواهیم بود، از طرفی به دلیل چالش‌های افزایش هزینه‌های تولید و دستمزد، ممکن است نرخ بیکاری در بخش‌های از اقتصاد کشور مانند کشاورزی و صنعت به صورت محدود افزایش پیدا کند.

به صورت کلی برای نرخ بیکاری در سال ۱۴۰۲، شاهد تغییرات محسوسی نخواهیم بود و روند فعلی ادامه دار خواهد بود.

پنج) نقدینگی

نقدینگی به معنای وجود پول و شبه پول مانند سپرده‌های بلند مدت بانکی در کشور است که البته با توجه به چاپ پول بدون پشتوانه تولید یا عرضه کالا در طی دهه‌های گذشته، به یک بحران و موتور اصلی ایجاد تورم در کشور تبدیل شده است.

• با توجه به افزایش هزینه‌های دولت و حاکمیت برای سال ۱۴۰۲، شاهد افزایش نقدینگی در حدود ۳۰٪ تا ۳۵٪ در کشور برای سال آینده خواهیم بود.
• یکی از دلایل اصلی وجود نقدینگی بالا در سال آینده، علاوه بر کسری بودجه دولت، کسری بودجه بانک‌های کشور است که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده، شاهد بحران‌های بزرگ در این‌حوزه باشیم.‌

چاپ پول بدون پشتوانه تولید یا عرضه کالا و نقدینگی دلیل اصلی تورم بالا در اقتصاد ایران هستند و به همین دلیل رصد آن و میزان رشد آن، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

شش) بودجه دولت

برای سال ۱۴۰۲، پیش‌بینی می‌شود که بودجه عمومی دولت بدون احتساب بودجه شرکت‌های دولتی، عددی در حدود ۲ هزار همت ( هزار میلیارد تومان ) باشد.

عمده درآمدهای دولت از این منابع خواهد بود:

• درآمدهای نفتی
• درآمدهای پتروشیمی
• درآمدهای صادرات محصولات کشاورزی
• درآمدهای مالیاتی
• تسهیلات تکلیفی از بانک‌ها
• اوراق بدهی
• صندوق توسعه ملی

با توجه به پیش‌بینی کاهش رشد اقتصادی چین و اتحادیه اروپا و جهان در کنار وجود تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا علیه اقتصاد ایران، شاهد کسری بودجه بین ۴۰٪ تا ۵۰٪ برای سال ۱۴۰۲ خواهیم بود.

هفت) بازار املاک

بازار املاک در طی چندین سال گذشته شاهد چندین برابر شدن قیمت‌ها بوده است که دسترسی به املاک با کیفیت را برای بسیاری از افراد در ایران به شدت دشوار کرده است.‌

• با توجه به وجود تورم عمومی بالا در کشور و افزایش هزینه‌های زندگی، شاهد افزایش قیمت اجاره املاک در سال ۱۴۰۲ خواهیم بود که حتی ممکن است در بعضی از ماه‌های سال آینده به خصوص در تابستان و پاییز ۱۴۰۲، شاهد تورم اجاره املاک بالاتر از تورم عمومی در کشور باشیم.
• در ارتباط با قیمت املاک هم، قطعا شاهد افزایش قیمت املا‌ک مسکونی و تجاری و البته صنعتی در کشور خواهیم بود.
• برای سال ۱۴۰۲، شاهد افزایش مهاجرت از داخل شهر به حاشیه‌های شهر به خصوص در تهران خواهیم بود و مهاجرت از مناطق شمالی تهران به مناطق مرکزی هم شدت خواهد گرفت.

با توجه به روندهای اقتصادی در کشور، بازار املاک در سال ۱۴۰۲ شاهد افزایش بیشتر تقاضای سرمایه‌ای با هدف سرمایه گذاری و حفظ ارزش پول و افزایش درصد خرید املاک با سن بالای ۱۰ تا ۲۰ سال خواهد بود.

هشت) بازار سهام

بازار سهام در ایران در طی چند سال گذشته به یکی از بازارهای داغ و خبرساز تبدیل شده است که البته شاهد نوسانات بسیار زیادی هم بوده است.

• برای سال ۱۴۰۲، روند بازار سهام به مانند سال ۱۴۰۱ کاملا نوسانی پیش‌بینی می‌شود.‌
• با توجه به افزایش قیمت دلار، شرکت‌های صادراتی شاهد افزایش درآمد و ارزش خواهند بود اما افزایش تورم، افزایش هزینه‌های تولید در کنار بحران‌های انرژی در کشور، باعث ایجاد شدن روندهای نوسانی در بازار سهام برای سال آینده خواهد شد.‌

نه) قیمت دلار

در حال حاضر قیمت دلار در مرز ۴۰ هزار تومان قرار دارد، اما چشم‌ انداز قیمت دلار برای سال ۱۴۰۲ چیست؟

• با توجه به وجود نقدینگی و کسری بودجه گسترده دولت و بانک‌ها، شاهد افزایش قیمت دلار در سال ۱۴۰۲ خواهیم بود.

در ارتباط با میزان دقیق افزایش قیمت، به طور کلی به علت کنترل انحصاری عرضه دلار توسط بانک مرکزی نمی‌توان صحبت کرد، اما روند صعودی افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش ریال، با توجه به روندهای اقتصادی در کشور، کاملا قطعی است.‌

ده) تجارت خارجی

حجم تجارت خارجی ایران به معنای ارزش دلاری تمامی صادرات و واردات ایران در سال ۱۴۰۱ در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بوده است.

• طبق پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، رشد اقتصادی جهان در سال 2023 کاهش پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است شاهد رکود اقتصادی باشیم.
• از طرفی رشد اقتصادی چین و اتحادیه اروپا هم برای سال آینده میلادی کاهشی خواهد بود.
• اما از طرفی به دلیل وجود تنش‌های ژئوپلیتیک و جنگ روسیه و اوکراین در کنار پاندمی کرونا و گرمایش جهانی، شاهد افزایش قیمت ها به دلیل کاهش عرضه جهانی در کالاهای مختلف خواهیم بود.

مجموعه این روندها نشان می‌داد که در سال ۱۴۰۲، شاهد حجم تجاری در حدود ۱۰۰ میلیارد دلار خواهیم بود و اتفاق خاصی برای تجارت خارجی ایران برای سال آینده پیش‌بینی نمی‌شود.