تاریخچه بازار فارکس
January 20, 2023
بازار مالی فارکس؛ تجارتی به قدمت تاریخ
در دنیای مدرن شکل‌های سنتی تجارت جای خود را به بازارهای مالی الکترونیک داده‌اند. فارکس به عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی جهان، روزانه گردش مالی بسیار بالایی دارد و نمی‌توان از نقش این بازار، در تجارت مدرن چشم‌پوشی کرد. با این حال تازه‌واردان بازار فارکس باید با تاریخچه بازار فارکس و نقشی که این بازار مالی در توسعه تجارت بین‌المللی داشته است، آشنا باشند. بر همین اساس در این مطلب به روند شکل‌گیری این بازار مهم مالی و عوامل موثر بر شکل‌گیری و توسعه فارکس می‌پردازیم.
فهرست مطالب
تاریخچه بازار فارکس به چه زمانی برمی‌گردد؟
بازار فارکس با عنوان بازار تبادل ارزهای خارجی شناخته می‌شود. بنابراین برای آشنایی با تاریخچه این بازار باید به دوران تکامل مفهوم پول و گذر از تبادل کالا به کالا به شکل‌گیری نخستین ارزها برگردیم. در ابتدا بیشتر مردم برای معاملات خود از سکه و طلا استفاده می‌کردند؛ همچنین با گذشت زمان، تکامل مفهوم پول باعث شد که مردم به جای مبادله کالا با کالا از پول برای معاملات خود استفاده کنند. ریشه بازار فارکس که امروزه بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است، به قرن‌ها قبل و دوره بابلیان برمی‌گردد. از سوی دیگر قراردادهای مهم بین‌المللی مانند برتون وودز، شکل‌گیری سیستم استاندارد طلا و قرارداد ارزهای شناوری مشترک اروپا بر رشد و تحول این بازار مالی مهم تاثیرگذار بوده‌اند.
ریشه فارکس را باید در تمدن‌های باستانی جست‌وجو کرد
برای آگاهی از تاریخچه بازار فارکس باید به تمدن‌های باستانی و نحوه مبادله آن‌ها توجه کرد. قرن‌ها قبل از میلاد مسیح، یونانیان و مصریان برای تبادل کالاهای خود از سکه‌های مذاب طلا و نقره استفاده می‌کردند. سپس در زمان امپراطوری روم، این امپراطوری ضرب سکه را آغاز کرد و برای تجارت یک انحصار دولتی ایجاد کرد. اما شکل‌گیری مفهوم تبادل ارزها در انتهای قرون وسطی آغاز شد. این امر با مبادله ارزها از طریق اولین شبکه بانک‌های بین‌الملی ممکن شد.
در زمان امپراطوری روم و قرن پانزدهم بود که در کشورهای اروپایی بانک‌هایی توسط خاندان مدیچی در فلورانس که از تاجران پارچه بودند، تاسیس شدند. هدف این بانک‌ها تسهیل تجارت و معاملات ارزی بود. در واقع این بانک‌ها قدیمی‌ترین بانک‌های جهان هستند و ریشه‌های تاریخی بازار فارکس را باید در عملکردهای این شبکه بانکی جست‌وجو کرد.
تاریخچه بازار فارکس در قرن 19 میلادی
سیستم تجارت بین‌الملل با تاسیس بانک‌ها در طول قرن 17 و 18 روند ثابتی را طی می‌کرد. تقریبا 500 سال پیش اولین بازار تجارت ارزهای خارجی تاسیس شد. دولت هلند در شهر آمستردام برای حفظ ثبات تجارت خود، بازار فعالی را ایجاد کرده بود که برای تبادل ارز میان خود و انگلستان از آن استفاده می‌کرد. در واقع معاملات فارکس از آمستردام هلند آغاز شد؛ اما ریشه‌های نوین تاریخچه فارکس را باید در قرن 19 جست‌وجو کرد.
در حدود دهه 1850 میلادی بود که در آمریکا، شرکت‌هایی مانند «الکساندر براون و پسران» به معامله ارزهای خارجی پرداختند و در اواخر قرن 19 شرکت‌های جدیدی برای معامله ارز به آن‌ها اضافه شدند. برای آگاهی از تاریخچه بازار فارکس باید به رویدادهای مهمی اشاره شود که در قرن 19 باعث تحول این بازار مهم تجارت بین‌الملل شدند.
تاسیس سیستم استاندارد طلا
معاملات در قرن 17 و اواسط قرن 18 کاملا با استفاده از طلا انجام می‌شد. بنابراین طلا تنها ارز جهانی موجود در آن زمان بود. در دهه 1870 با شکل‌گیری سیستم استاندارد طلا، این روند تغییر کرد و بزرگ‌ترین رویداد در تاریخ معاملات ارزها رقم خورد. در قرن 18 و 19 که تجارت گسترش فراوانی پیدا کرده بود، حمل‌ونقل طلا کار دشواری بود. به همین دلیل برای تجارت از برگه‌های پول استفاده می‌شد. این برگه‌ها نه خود پول که رسید پول برای طلا بودند. در واقع در این سیستم مالی، قیمت هر کالایی با طلا تعیین می‌شد و کشورها فقط به اندازه طلایی که در کشورشان ذخیره داشتند، پول ملی را ضرب می‌کردند. بنابراین سیستم استاندارد طلا برای تضمین ارزش یک ارز به وجود آمد.
جنگ جهانی اول؛ تاثیر این روادید بر تکامل تاریخی بازار فارکس
برای آگاهی از تاریچه بازار فارکس نمی‌توان به تاثیر جنگ جهانی اول بر شکل‌گیری این بازار بی‌تفاوت بود. قبل از جنگ جهانی اول، کنترل زیادی بر تجارت بین‌الملل وجود نداشت و پیامدهای ناشی از جنگ باعث کنار گذاشته شدن طلا از چرخه معاملات بین‌المللی شد. در اوایل قرن 19 بازار ارزهای خارجی توسط طلا پشتیبانی می‌شد. در این زمان کشورها تمایل داشتند با استفاده از ارزها تجارت کنند، چون تبدیل کردن این ارزها به طلا کار راحت‌تری نسبت به حمل طلا بود.
یک سال پیش از شروع جنگ جهانی اول، در سال 1913 تعداد شرکت‌های تجارت فارکس طی مدت 10 سال از 3 به 71 شرکت افزایش یافت. در این زمان 50 درصد از کل معاملات فارکس با استفاده از پوند استرلینگ انجام می‌شد، اما فقط دو کارگزار در لندن در این حوزه فعالیت داشتند. بین بازه 1899 تا 1913 دارایی‌های ارز خارجی حدود 11 درصد افزایش یافت، در حالی که دارایی‌های طلا نزدیک به 7 درصد رشد کرد که نشان از ظهور بازار فارکس می‌داد. با وقوع جنگ جهانی اول این روند روبه‌رشد با سقوطی شدید مواجه شد. تاثیر این جنگ را بر تکامل تاریخچه بازار فارکس، نمی‌توان نادیده گرفت.
تاریخچه بازار فارکس در دوران مدرن با پایان تفاهم برتون وودز
برای ردیابی تاریخچه بازار فارکس به‌صورت امروزی آن، باید به دهه 1970 برگردیم. زمانی که هزینه‌های آمریکا افزایش یافت و میزان ذخایر طلای این کشور با افت شدیدی مواجه شد. با ادامه این روند آمریکا از این تفاهمنامه کناره‌گیری کرد. در سال 1971 ریچارد نیکسون رئیس جمهور آمریکا توافقنامه برتون وودز را لغو کرد. در این جا بود که سیستم معاملات بازار فارکس آغاز به کار کرد و اولین جرقه‌ها برای تشکیل سیستم شناور آزاد دلار امریکا در مقابل سایر ارزهای خارجی زده شد.
استاندارد طلا که تا سال 1970 به یک شکل رایج در تجارت بین‌المللی درآمده بود، با تصمیم نیکسون از عرصه تجارت بین‌الملل خارج شد. این به آن معنا بود که اسکناس‌هایی که قبلا متناسب با وزن ثابت طلا قابل بازخرید بودند، امکان بازخرید نداشتند و خود به ارزش رسیده بودند. این اقدام که با عنوان «شوک نیکسون» از آن یاد می‌شود، شوک بزرگی را به نظام اقتصادی جهانی وارد کرد.
شکل‌گیری توافقنامه اسمیتسونیان در پایان سال ۱۹۷۱ میلادی
از رویدادهای مهمی که بر تاریخچه بازار فارکس تاثیر گذاشت، می‌توان از توافقنامه اسمیتسونیان (Smithsonian Agreement) نام برد. این قرارداد پس از لغو قرارداد برتون وودز، در دسامبر 1971 منقعد شد. توافقنامه اسمیتسونیان که تفاوت زیادی با برتون وودز نداشت، ارزش دلار آمریکا را نسبت به طلا کمتر در نظر می‌گرفت. به عبارت دیگر هر اونس طلا در این قرارداد معادل 38 دلار معامله می‌شد و از این طریق ارزش دلار کاهش پیدا می‌کرد. علاوه بر این، نوسان سایر ارزهای خارجی در برابر دلار افزایش یافت و از 1± درصد به 2.25± درصد رسید.
توافقنامه اسمیتسونیان تغییراتی را در سیستم برتون وودز ایجاد کرد و در واقع استاندارد جدیدی را برای دلار به وجود آورد، زیرا باعث شد سایر کشورهای صنعتی ارزهای خود را به دلار آمریکا پیوند دهند.
شکل‌گیری قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز اروپا
یکی از قراردادهایی که نمی‌توان آن را در تاریخچه بازار فارکس نادیده گرفت، قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز اروپا در سال 1972 میلادی است. در این سال کشورهای اروپایی تصمیم گرفتند، وابستگی ارز خود به دلار آمریکا را از بین ببرند. برای همین کشورهای ایتالیا، هلند، آلمان غربی، بلژیک، فرانسه و لوکزامبورگ قراردادی را تحت عنوان شناوری مشترک نرخ ارز اروپا (European Joint Float) به امضا رساندند. بر طبق این تفاهمنامه، نرخ ارزها در یک گروه با هم ارزشی برابر داشت؛ اما این ارزها در مقابل ارزهای دیگر بر اساس عرضه و تقاضا می‌توانستند نوسان داشته باشند.
منسوخ شدن قراردادهای اسمیتسونیان و شناوری مشترک نرخ ارز اروپا
هر دو قراردارد «اسمیتسونیان» و «شناوری مشترک نرخ ارز اروپا»، اشتباهاتی را که قرارداد برتون وودز داشت، تکرار کردند و از چرخه تجارت بین‌المللی در سال 1973 کنار گذاشته شدند. ناکارآمدی این دو سیاست مالی، باعث شد که بازار فارکس طی مدت یکسال از 1972 تا 1973 به‌طور کامل بسته شود. اما مدتی بعد سیستم شناوری آزاد ارزها ایجاد شد و سال 1973 را به سال آغازگر تاریخچه بازار فارکس تبدیل کرد. نکته جالب این است که در همان سال رویترز مانیتورهای رایانه‌ای را معرفی کرد که جایگزین روش‌های قدیمی تلفن و تلفکس برای دریافت مظنه معاملاتی شدند. در سال 1973 میلادی که سرآغاز تاریخچه بازار فارکس است، نرخ ارزها نسبت به یکدیگر شناور شد و دیگر هیچ دولتی سعی در کنترل و ثابت نگه داشتن این نرخ‌ها نمی‌کرد.
نرخ شناور ارزها و شروع تاریخچه بازار فارکس در دوران مدرن
زمانی که نیکسون حاکیمت طلا را برای تجارت بین‌الملل پایان داد، کشورهای دنیا پشتوانه لازم برای ارز را نداشتند. این بدان معنا بود که نرخ مبادله بین کشورها را نمی‌شد به سادگی محاسبه کرد. ارزش یک ارز به عوامل مختلفی بستگی داشت که تحت کنترل دولت‌ها بودند. از این رو به بازاری نیاز بود که در آن نرخ ارز به‌صورت لحظه‌ای و بر اساس اطلاعات جاری در بازارها تعیین شود. چون ارزهای مختلفی در بازار فارکس رد و بدل می‌شدند، این وظیفه به فارکس سپرده شد.
در زمان استاندارد طلا، نرخ ارز تعیین نمی‌شد و بر اساس قیمت طلا متغیر بود. می‌توان این‌طور گفت که زمانی که جهان، مبادله با طلا و سیستم استاندارد طلا را به‌صورت کامل کنار گذاشت، تاریخچه بازار فارکس به شکل امروزی آغاز شد. پس از حذف طلا به عنوان عامل مشترک قیمت‌گذاری ارزها، همه این ارزها آزادانه شناور شدند و ارزش‌گذاری آن‌ها در برابر یکدیگر محاسبه می‌شد نه در مقابل طلا.
نرخ‌های ارز شناور هنوز هم در بسیاری از معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این نوع سیستم نرخ ارز، ارزش ارز متناسب با عرضه و تقاضا در نوسان است. بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف برای کنترل نوسانات شدید اقتصادی، با افزایش نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت، افزایش ذخایر بانکی و خرید و فروش ارز خود از نرخ‌های شناور ارز استفاده می‌کنند؛ چرا که در این سیستم امکان کنترل قیمت وجود دارد.
توافق پلازا؛ تفاهمنامه‌ای برای گسترش بازار فارکس
در شروع دهه 1980، ارزش دلار نسبت به سایر ارزها به‌شدت افزایش یافته بود و این برای اقتصاد کشورها خطرناک بود. ارزش دلار آمریکا، کشورهایی را که بدهی‌های اقتصادی داشتند با مشکل مواجه می‌کرد. از سوی دیگر آمریکا در این زمان با کسری 3.5 درصدی از تولید ناخالص داخلی مواجه شده بود. در اوایل دهه 1980 با افزایش نرخ‌های بهره، ارزش دلار امریکا افزایش یافت و باعث تعطیلی کارخانه‌ها و رکود اقتصادی در این کشور شد. چرا که کارخانه‌های آمریکایی توان رقابت با همتایان خارجی خود را نداشتند.
بر اساس همین دلایل، در سال 1985 قدرتمندترین اقتصادهای دنیا (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان غربی و ژاپن) موسوم به گروه «G5» به‌صورت محرمانه نمایندگانی را به هتل پلازا در شهر نیویورک فرستادند. اخبار مربوط به این نشست به بیرون درز پیدا کرد و گروه 5 مجبور به قرائت بیانیه‌ای در جهت تشویق ارزش ارزهای غیر دلاری شد. این بیانیه که به «پیمان پلازا» معروف شد باعث شد معامله‌گران بازار فارکس به پتانسیل بالای سود در این تجارت بین‌المللی پی‌بردند.
ایجاد یورو؛ گامی مهم در معاملات بین‌المللی بازار فارکس
هیچکدام از تلاش‌هایی که پس از جنگ جهانی دوم، برای ثبات اقتصادی رقم خورد، به اندازه معاهده ماستریخت اثرگذار نبودند. این قرارداد که در شهری به نام ماستریخت در هلند به امضا رسید، باعث تاسیس اتحادیه اروپا (EU) شد. تاسیس این اتحادیه باعث شد واحد پول یورو به وجود آید و ابتکاراتی در زمینه سیاست خارجه و امنیت در دستور کار این اتحادیه قرار بگیرد. تا به امروز این قرارداد اصلاحات و ویرایش‌های ساختاری متفاوتی داشته است، اما استفاده از یورو در کسب‌وکارهای اروپایی و کسب سودی که از این طریق به دست می‌آید، همواره در سیاست‌های کاری اتحادیه اروپا وجود داشته است.
تاریخچه بازار فارکس در دوران تجارت اینترنتی از دهه ۱۹۹۰ میلادی
دهه 1990 عصر گسترش اینترنت و ارتباطات دیجیتال بود. به همین دلیل بازارهای ارز به سرعت رشد کردند. تحولی که در این بازار ایجاد شده بود، باعث می‌شد هر کسی که در خانه نشسته است، تنها با فشردن یک دکمه، به آخرین نوسانات قیمت ارز دسترسی داشته باشد. این پیشرفت‌ها در ارتباطات، درست زمانی رقم خورد که نظام‌های سیاسی جای خود را با مارکسیسم رایج در حکومت‌های گذشته عوض کرده بودند. همچنین بروز این پیشرفت‌ها با برخی از مهم‌ترین اتفاقات سیاسی آن دوران رقم خورد (سقوط دیوار برلین و اتحاد جماهیر شوروی) که بر تحول بازار فارکس تاثیرگذار بودند.
در این دهه بازار ارز با تغییرات زیادی مواجه شده بود. ارزهایی که در گذشته در بازارهای ارز توسط نظام‌های سیاسی توتالیتر کارایی خود را از دست داده بودند، به ارزهایی مهم تبدیل شدند. در این دوران فضای کاری بازار فارکس در تمام دنیا گسترش یافت و حتی کوچک‌ترین کشورهای جنوب آسیا و آفریقا هم می‌توانستند با ارز کشور خود در بازار فارکس، سرمایه‌گذاری کنند.
در دهه 90 میلادی بانک‌ها، شرایطی را ایجاد کردند تا نرخ قیمت به صورت آنلاین و در لحظه در اختیار مشتریان قرار بگیرد. بنابراین افرادی که سرمایه زیادی در بازار فارکس داشتند، با همان سیستم‌های ارتباطی الکترونیکی کار می‌کردند که بانک‌ها هم در آن به تجارت ارز مشغول بودند. در واقع دسترسی همه افراد به بازار فارکس از طریق یک سیستم واحد صورت می‌گرفت. این تحول یکی از مهم‌ترین تحولات در تاریخچه بازار فارکس بود.
ظهور پلتفرم‌های بازار مالی فارکس؛ نقطه عطفی در تاریخچه این بازار
در اواخر قرن بیستم بیشترین تجارت ارز در فارکس به بانک‌ها اختصاص داشت، اما رفته‌رفته افراد هم به این بازارها علاقه‌مند شدند و دیگر سیستم معاملاتی قبلی پاسخگوی نیازهای آن‌ها نبود. چرا که سرمایه آن‌ها در مقابل بانک‌ها اندک بود و امکان تجارت در این بازار را نداشتند. بنابراین باید راهی پیدا می‌شد تا این افراد هم بتوانند در این بازار فعالیت کنند. در همین زمان پلتفرم‌های معاملاتی ایجاد شدند که در بستر اینترنت کار می‌کردند. این پلتفرم‌ها ابزارهایی بودند برای این‌که افراد نیز بتوانند در بازار فارکس فعالیت داشته باشند. پلتفرم‌هایی که گامی مهم را در تحول تاریخچه بازار فارکس برداشتند، تحت عنوان «کارگزاران خرده‌فروشی فارکس» شناخته می‌شوند.
به وجود آمدن این پلتفرم‌ها شرایط کار را برای ترید افراد با سرمایه کمتر فراهم کرد. بر خلاف بازارهای مالی که اندازه تجارت آن‌ها یک میلیون واحد بود، کارگزاران خرده‌فروشی به افراد اجازه می‌دادند تا 1000 واحد تجارت کنند.
کارگزاران خرده‌فروشی فارکس به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند:
- سازندگان بازار: همان‌طور که از اسمشان معلوم است پیشنهادات خود را ارائه می‌دهند و قیمت‌ها را نیز خودشان تنظیم می‌کنند
- شبکه‌های ارتباطات الکترونیکی: از بهترین پیشنهادات و قیمت‌ها که از طرف موسسات مختلف بازار بین بانکی در اختیارشان قرار می‌گیرد، استفاده می‌کنند
توسعه نرم‌افزارهای تحلیل تکنیکال فارکس؛ از آخرین تحولات این بازار
سرمایه‌گذاران برای سودآوری از بازار فارکس به ابزارهایی نیاز داشتند تا بتوانند پیش از ورود به معاملات، شرایط بازار، نرخ ارزها و عوامل موثر بر بازار را بررسی و تحلیل کنند. در بخش تحلیل بنیادی، امکان بررسی اخبار اقتصادی وجود داشت. اما برای تحلیل تکنیکال نیاز به ابزارهای تحلیل و محاسباتی حس می‌شود. بنابراین شرکت‌های فعال در عرصه نرم‌افزارهای محاسبات مالی، نرم‌افزارها، سرویس‌ها و پلتفرم‌های محاسباتی فراوانی را توسعه دادند که از بین آن‌ها می‌توان از پلتفرم‌های زولوترید و متاتریدر و نیز طیف وسیعی از اندیکاتورها یاد کرد.
افزایش ثروت در باسابقه‌ترین بازار مالی جهان با خدمات آرون گروپس
بازار مالی فارکس با گردش مالی روزانه 6.6 تریلیون دلار بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است. نگاهی به تاریخچه فارکس و روند تکامل این بازار اهمیت بالای آن را به‌روشنی نشان می‌دهد. برای افراد و شرکت‌هایی که قصد سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی فارکس را دارند، شناخت تاریخچه این بازار و نحوه عملکرد آن نقطه شروع مناسبی است.
آرون گروپس به عنوان یکی از بهترین بروکرهای بین‌المللی فارکس در ایران، با بهره‌مندی از سیستم معاملاتی قوی امکان تجارت موفق را برای افراد فراهم کرده است. آرون گروپس با برخورداری از طیف وسیعی از ابزارهای مالی برای تجارت آنلاین، در زمینه بازارهای مالی دیجیتال فعالیت دارد. این مجموعه با حضور بیش از 10 هزار معامله‌گر گردش مالی بسیار خوبی را ایجاد کرده است و توانسته با بیش از 400 نماد فارکس و بازارهای کریپتوکارنسی گامی مهم را در جهت ارتقای سطح رضایت معامله‌گران بردارد. شما می‌توانید برای تجارت در بازار مالی فارکس، از تخصص و تجربه آرون گروپس و امکاناتی که این بروکر فارکس بین‌المللی در اختیار شما قرار می‌دهد، استفاده کنید.
کپی لینک
کپی شد!
